Vụ bê bối cầu thủ nhập tịch đang đẩy Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) vào cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, gợi nhớ đến bài học đau xót của Timor-Leste gần một thập kỷ trước – minh chứng cho sự lỏng lẻo trong khâu quản trị và xác minh tư cách cầu thủ ở một số liên đoàn bóng đá châu Á.
Năm 2016, Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) ra quyết định trục xuất Timor-Leste khỏi vòng loại Asian Cup 2023 sau khi phát hiện 12 cầu thủ gốc Brazil thi đấu cho đội tuyển quốc gia này bằng giấy tờ giả trong giai đoạn 2011–2015.
AFC đồng thời hủy toàn bộ kết quả các trận có sự tham gia của các cầu thủ không hợp lệ, phạt nặng Liên đoàn Bóng đá Timor-Leste và cấm nhiều quan chức liên quan. Trong thông báo ngày 20/12/2016, AFC khẳng định: “Chúng tôi duy trì chính sách không khoan nhượng đối với việc sử dụng cầu thủ không đủ điều kiện. Các liên đoàn thành viên phải bảo đảm mọi cầu thủ tuân thủ quy định của AFC và FIFA.”
Ban đầu, Timor-Leste cố phủ nhận trách nhiệm và kháng cáo, nhưng sau khi không thể thuyết phục FIFA, họ buộc phải hợp tác điều tra, cải tổ bộ máy quản lý và siết chặt quy trình xác minh cầu thủ. Từ khi AFC khởi động điều tra năm 2015 đến khi FIFA phê chuẩn án phạt cuối cùng năm 2018, quá trình này kéo dài gần ba năm và để lại hậu quả nghiêm trọng cho bóng đá Timor-Leste.
Giờ đây, Malaysia đang đối mặt với một kịch bản tương tự. Ngày 25/9, Ủy ban Kỷ luật FIFA ra án phạt nặng đối với FAM và treo giò bảy cầu thủ nhập tịch gồm Facundo Garcés, Imanol Machuca, Héctor Hevel, Gabriel Palmero, Rodrigo Holgado, João Figueiredo và Jon Irazabal vì cáo buộc cung cấp thông tin sai lệch về tư cách thi đấu cho đội tuyển quốc gia.
Theo báo cáo dài 19 trang của FIFA, FAM bị cho là đã đăng ký các cầu thủ nhập tịch mà không kiểm chứng đầy đủ mối liên hệ hợp pháp với Malaysia, đặc biệt là hồ sơ cư trú và nguồn gốc giấy tờ.
Trước tình hình này, FAM đã tiến hành kiểm toán nội bộ quy trình đăng ký cầu thủ, xem đây là “bài học khó nhưng cần thiết về quản trị.” Một quan chức FAM cho biết đơn kháng cáo sẽ tập trung vào việc làm rõ tính hợp pháp quốc tịch của các cầu thủ và quy trình xác minh với Cục Đăng ký Quốc gia Malaysia.
Luật sư thể thao Richard Wee nhận định: “Vụ Timor-Leste cho thấy quy trình điều tra có thể kéo dài từ một đến hai năm. Điều quan trọng nhất với FAM lúc này là minh bạch và hợp tác, thay vì đối đầu.”
Vụ bê bối năm 2016 từng khiến Timor-Leste bị cô lập nhiều năm, bỏ lỡ hai kỳ Asian Cup liên tiếp và đánh mất uy tín trong khu vực. Với Malaysia, cách FAM xử lý khủng hoảng hiện nay sẽ quyết định con đường phía trước – minh bạch, cải cách thực chất hay sa lầy trong khủng hoảng niềm tin như người láng giềng từng mắc phải.
